Ruby Hakkında

www.mansurbilisim.com

1990'lı yılların ortalarında (1995) Yukuhiro "Matz" Matsumoto tarafından geliştirilen Ruby, günümüzde en çok kullanılan açık-kaynak yazılımların başında geliyor.

Üretkenlik (az kod, çok iş) ve basitliğe odaklı, dinamik, açık-kaynak programlama dili. Okuması ve yazması kolay, anlaşılabilir nitelikte!

Dilin en büyük esin kaynakları tabii ki yine varolan diller. Bunlar; Perl, Smalltalk, Eiffel, Ada ve Lisp dilleri.
İlk kararlı (stable) sürümü 1995'de yayınlanan Ruby'nin geliştiricilerin tam anlamıyla dikkatini çekmesi 2006 yılına kadar sürdü. Keza ilk versiyonları gerçekten çok yavaş ve sıkıntılıydı.
Ruby en büyük patlamasını Ruby on Rails framework'ü ile yaptı. Danimarkalı yazılımcı @dhh'in (David Heinemeier Hansson) yayınladığı bu framework ne yazık ki Ruby dilinin önüne bile geçti.
Kitabı yazdığım an itibariyle (13 Temmuz 2014, Pazar) Ruby'nin en son sürümü 2.1.2 (Stabil sürüm)

• Güncelleme: Ruby versiyon 2.1.3 oldu. (26 Ekim 2014, Pazar)
• Güncelleme: Ruby versiyon 2.1.5 oldu. (6 Aralık 2014, Pazar)
• Güncelleme: Ruby versiyon 2.2.0 oldu. (25 Aralık 2014)
• Güncelleme: Ruby versiyon 2.2.1 oldu. (3 Mart 2015)
• Güncelleme: Ruby versiyon 2.2.2 oldu. (1 Mayıs 2015)

Ruby'nin en önemli özelliği her şeyin bir nesne yani Object olmasıdır. Nesneyi bir tür paket / kutu gibi düşünebilirsiniz. Doğal olarak, Object yani nesne olan bir şeyin, action'ları / method'ları da olur.
Ruby'nin yaratıcısı Matz şöyle demiş:

Perl dilinden daha güçlü, Python dilinden daha object-oriented bir script dili olmasını istedim.

Pek çok programlama dilinde sayılar primitive (ilkel/basit) tiplerdir, nesne değildirler. Halbuki Ruby'de sayılar dahil herşey nesnedir. Yani sayının method'ları vardır :)
Örnek

class Numeric
  def topla(x)
    self.+(x)
  end
end

5.topla(6)  # => 11
5.topla(16) # => 21

Sayılara (yani Numeric tipine) topla diye bir method ekledik...
Block ve Mixin ise Ruby'nin yine öne çıkan özelliklerindendir. Block denen şey aslında closure'dur. Herhangi bir method'a block takılabilir:

search_engines = %w[Google Yahoo MSN].map do |engine|
  "http://www." + engine.downcase + ".com"
end

search_engines # => ["http://www.google.com", "http://www.yahoo.com", "http://www.msn.com"]

Bu örnekte %w string'i boşluklarından ayırarak bir array (dizi) formatına çeviri. Yani sonuçta %w[Google Yahoo MSN] dediğimizde elimize ["Google", "Yahoo", "MSN"] dizisi gelir. map metodu bize bu diziden bir Enumarator dönecektir ve do/end kısmı ise bizim block kısmımızdır. Bu konuda daha açıklayıcı bilgiyi 3. bölümdeki Bloklar başlığı altında bulacaksınız.
Ruby'de bir Class (sınıf) sadece tek bir sınıftan türeyebilir. Yani A class'ı B'den türer ama aynı anda hem B'den hem C'den türeyemez. Bu Python'da mümkün olan bir şeydir. Ruby'de ise bunun üstesinden gelmek için class'lar Module'leri kullanır. Bir Class N tane Module içerebilir, işte bu tür nesnelere Mixin denir:

class MyArray
  include Enumerable
end

Ortak kullanılacak metodları ya da değişkenleri ayrı bir Module olarak tasarlayıp, gerektiği yerde include ederek Class + Module karışımından oluşan Mixin'ler ortaya çıkar.
Diğer dillerdeki gibi Exception Handling, Garbage Collector özelliklerinin yanı sıra, C-Extension'ı yazmak diğer dillere göre daha kolaydır. İşletim sisteminden bağımsız threading imkanı sunmaktadır. Pek çok işletim sisteminde Ruby kullanmak mümkündür: Linux / Unix / Mac OS X / Windows / DOS / BeOS / OS/2 gibi...
Ruby'den türemiş farklı Ruby uygulamaları da var:
JRuby, Rubinius, MacRuby, mruby, IronRuby, MagLev, Cardinal
Son olarak, Test Driven Development yani test'le yürüyen geliştirme mentalitesinin en iyi oturduğunu düşündüğüm dillerden biri Ruby'dir. Çok güzel test kütüphaneleri var ve nasıl kullanabileceğimize dair tonlarca blog/video sitesi de mevcut!

www.mansurbilisim.com